اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
مقدمه
در زندگي روزمره ، هركسي ممكن است با حوادث طاقت فرسا ، ترسناك ، و خارج ازكنترل روبرو شود.ما ممكن است دچار حادثه رانندگي شويم , قرباني  يك تجاوز باشيم , يا شاهد يك حادثه دردناك باشيم . پليس ، آتش نشانهاوكاركنان امبولانس هابا احتمال بيشتري  با چنين حوادثي روبرو مي گردند ،آنها اغلب مجبورند با حوادث ترسناك مقابله كنند . سربازان ممكن است   هدف تير يا انفجار قرار گيرند  و يا شاهد كشته شدن دوستانشان باشند.اغلب مردم  ، بعد از مدتي  بدون هيچ كمكي با آن كنار مي آيند.  اگرچه در بعضي افراد تجربيات تلخ واكنشي را  ايجاد مي كند كه ممكن است براي ماهها يا سالها طول بكشد. ما اين واكنش را اختلال استرسي پس از حادثه يا اختصارا   (PTSD) مي ناميم.
چگونه   (PTSD)شروع می گردد؟
PTSD   می تواند پس از هر حادثه تلخي آغاز گردد. يك حادثه تلخ ، حادثه اي ميباشد كه ما در آن احساس خطر مي كنيم ، زندگي مان در معرض تهديد است يا  شاهد مردن و يا مجروح شدن ديگران باشيم.بعضي از نمومه  هاي بارز حوادث تلخ شامل موارد زير مي باشد:
•    حوادث شديد جاده اي  
•     درگيري هاي نظامي
•    تجاوزهاي شديد شخصي (مانند: تجاوز جنسي,حمله فيزيكي,سو ئ استفاده,دزدي,زور گيري(
•    به گروگان گرفته شدن      
•    حملات تروريستي
•    اسير جنگي بودن  
•    حوادث ناگوار طبيعي يا حاصل دست بشر     
•    داشتن بيماري هاي لاعلاج        
حتي شنيدن حوادث غير منتظره و يامرگ ناگهاني يك دوست و يا فاميل مي تواند اغاز گر PTSD باشد

چه  و قت  PTSD  شروع می گردد؟
   علائم PTSD مي تواند بعد از يك تاخير  چند هفته اي و يا چند ماهه شروع گردند.آنها معمولآ در طی 6 ماه پس از حادثه ناگوار ظاهر میگردند.
بسياري احساس غم عميق ، افسردگي ، اضطراب، احساس گناه و يا عصبانيت مي كنند . بغير از اين احساسات  قابل درك ، سه نوع عمده علائم ديگرهم  وجود دارند :
1-   فلاش بك و كابوس:
آن حادثه مداوما پيش چشم تان  تكرار مي شود.اين ممكن بصورت فلاش بك در طي روز و يا كابوس در خواب   باشد. آنها ممكن است آنچنان واقعي بنظر برسند كه شما احساس كنيد واقعا آن حادثه در حال اتفاق افتادن است. شما آن را در ذهن خود مي بينيد اما ممكن است احساسات (ترس ،  تعريق) و يا حواس فيزيكي (اعم از شنوايي ،  بويايي ،  درد) كه اتفاق افتاده بود را دوباره احساس كنيد.
چيزهاي معمولي ممكن است باعث فلاش بك شوند. بعنوان مثال اگر شما يك حادثه رانندگي در يك هواي باراني داشته ايد يك روز باراني ممكن است باعث فلاش بك شود.
2- دوري گزيني و بي تفاوتي:
دوباره زنده كردن خاطرات ممكن است بسيار افسرده كننده باشد بنا براين ممكن است شما بخواهيد به آنها بي توجهي كنيد مثلا شما خودتان را با سرگرمي ،  زياد كار كردن،  يا حل كردن جدول و يا معما مشغول مي كنيد. شما از مكانها  و افرادي كه باعث بخاطر آوردن حادثه مي گردند  اجتناب مي ورزيد.
شما ممكن است خود را به بي تفاوتي كامل بزنبد. شما كمتر با ديگران ارتباط برقرار مي كنيد و در نتيجه زندگي كردن و كار كردن با شما سخت تر مي گردد.
3- در حالت گارد بسر بردن(On guard):

  شما ممكن است هميشه در حالت آماده باش بسر ببريد گويي كه منتظر خطر مي باشيد. شما نمي توانيد احساس آرامش كنيد. احساس اضطراب داريد و بسختي بخواب فرو ميرويد. اطرافيان شما مي بينند كه شما بيقرار و نا آرام هستيد.

علايم ديگر:
•     واكنش احساسي به استرس اغلب همراه هستند با
•     دردهاي عضلاني   
•     اسهال        
•     ضربان قلب نامنظم      
•     سردرد      
•     ترس و حملات پانيك      
•     افسردگي     
•     نوشيئن بيش از حد الكل      
•     مصرف مواد مخدر و دارو از جمله مسكنها

چرا حوا دث ناگوار بسيار تكان دهنده هستند؟  
زيرا آنها اين احساس را كه زندگي زيبا و تا حدمعقولي ايمن ميباشد و ما ايمن هستيم راتحت تاثير قرار ميدهند. يك حادثه ناگوار بطور واضحي بما مي گويد كه ما ممكن است در هر لحظه اي فوت كنيم. علايم PTSD قسمتي از يك واكنش طبيعي به يك حادثه بالقوه مرگ آور ميباشد.
آيا هر كسي بعد از يك حادثه دچار  PTSDمي گردد؟
نه. اما تقريبا هر كسي علايم PTSD را در طي ماه اول تجربه خواهد كرد. اين بشما كمك خواهد كرد كه  به پيش برويد و همچنين  باعث فهم آن تجربيات تلخ مي گردد. اين يك  واكنش استرسي حاد ميباشد. اغلب افراد پس از چند هفته بآرامي با اتفاقات پيش آمده كنار مي آيند و علایم استرس بمرور از بین می روند.
 اما همه خوش شانس نيستند . حدود يك سوم افراد متوجه مي شوند كه علائمشان ادامه پيدامي كند و نمي توانند با آنچه كه اتفاق افتاده است كنار بيايند . گويي كه راه خلاصي وجود ندارد . علائم استرس پس از حادثه، اگر چه ذاتاً طبيعي مي باشند ، اما وقتي علائم طولاني گردند  خود تبديل به يك مشكل مي گردد كه به آن بيماري استرس پس از حادثه (PTSD) مي گويند .



چه چيزی PTSDرا تشديد مي كند؟
هر چه حادثه اسفناك تر باشد احتمال ابتلا به بيماري استرس پس از حادثه(PTSD)  بيشتر مي گردد . اسفناك ترين حوادث عبارتند از :
•    مرگ ناگهاني و غير منتظره
•     حادثه مكرر و طولاني
•     وقتي نمي توانيم از حادثه فرار كنيم
•     حادثه ايجاد شده بوسيله انسان
•     وقتي افراد زيادي فوت مي كنند
•     حادثه منجر شونده به نقص عضو يا قطع دست و پا
•     وقتي كودكان قرباني مي شوند
آيا حوادث روزمره هم ممكن است PTSD  ايجاد كنند ؟
هر كسي ممكن است گهگاه دچار احساس استرس شود.  متاسفانه ،  كلمه فشار (stress) با دو معناي مختلف استفاده مي شود:
احساس دروني ما از نگراني و  فشار جسماني و روحي.
مشكلات زندگي كه اين احساسات را به ما مي دهند . اين مشكلات مي توانند شامل كار ، روابط شخصي و يا مسائل مالي باشند . بر عكس PTSD ، اين مشكلات ذكر شده هميشه با ما هستند . آنها قسمتي از زندگي طبيعي ما مي باشند اما مي توانند اضطراب ، افسردگي ، خستگي و سر درد ايجاد كنند . آنها همچنين مي توانند باعث تشديد بعضي مشكلات جسماني مانند زخم معده و ناراحتي هاي پوستي گردند . آنها بطور قطع مشكل زا هستند اما آنها PTSD نيستند .
چرا PTSD   اتفاق مي افتد ؟
 از نظر روان شناسی :
وقتي كه ترسيده ايم ، حوادث را بوضوح بخاطر مي آوريم . هر چند بخاطر آوردن آنها ممكن است استرس زا باشند ،اما بما كمك مي كنند تا بهتر آنچه را كه اتفاق افتاده است بفهيم و در طولاني مدت بما كمك مي كتند تا به زندگي ادامه دهيم .
تداعي (فلاش بك) و يا تجديد خاطرات ما را مجبور به تفكر درباره آنچه اتفاق افتاده است مي كند . ما مي توانيم تصميم بگيريم چكار كنيم اگر دوباره حادثه اي رخ داد . بعد از مدتي ، ما ياد ميگيريم كه درباره آن فكر كنيم بدون آنكه غمگين شويم .
بخاطر آوري يك تجربه تلخ خسته كننده و استرس زا مي باشد .دوري گزيني وكرختي احساسي باعث كاهش تعدد تجديد خاطرات به يك سطح قابل كنترل مي شود
 گارد گرفتن بما كمك ميكند كه اگر بحران ديگري اتفاق بيفتد سريع واكنش نشان دهيم. ما بعضي وقتها شاهد اين پديده در بازماندگان يك زلزله هستيم كه ممكن است زلزله هاي دوم و يا سوم را تجربه كنند .اين همچنين بما  انرﮋي لازمه براي مقابله با بحران را ميدهد.
اما ما نمي خواهيم باقيمانده عمرمان را اينطور بگذرانيم . ما فقط مي خواهيم درباره آن وقتي كه مجبوريم فكر كنيم  ، مثلاً وقتي كه دوباره شرايط مشابهي برايمان بوجود مي آيد .
از نظر جسمانی  :
آدرنالين هورموني است كه تحت شرايط استرس توليد ميشود . اين هورمون باعث آمادگي بدني براي واكنش مي باشد . وقتي كه استرس از بين مي رود  ، سطح آدرنالين پايين مي افتد . در PTSD ، خاطرات حادثه سطح آدرنالين را بالا نگه مي دارد . اين باعث مي شود كه يك شخص دچار فشار ، بيقراري، نا تواني از احساس راحتي و بيخوابي گردد .
هيپوكامپ قسمتي از مغز است كه خاطرات را پردازش مي كند . مقادير بالاي هورمونهاي آزاد شونده در طي استرس مانند آدرنالين ممكن است باعث جلو گيري از كاركرد طبيعي آن گردد (مانند پريدن فيوز) . اين بدان معناست كه فلاش بكها و كابوسها ادامه پيدا مي كنند زيرا خاطرات حادثه نميتوانند پردازش گردند . اگراسترس از بين برود و سطح آدرنالين به حد طبيعي باز گردد مانند ساير تزميهاي طبيعي بدن مغز قادر به ترميم آسيب خواهد بود. آنگاه خاطرات ناراحت كننده پردازش خواهند  شد و فلاش بكها و كابوسها از بين خواهند رفت.
چگونه من متوجه شوم كه بر يك حادثه تلخ غلبه كرده ام ؟
وقتي كه شما :
به آن حادثه فكرمي كنيد بدون آنكه مضطرب گرديد .
احساس در تهديد بودن نداشته باشيد .
در اوقات نا مناسب به آن فكر نمي كنيد .

چرا اغلب PTSDتشخيص داده نمي شود ؟
هيچكس تمايل ندارد درباره حوادث و احساسات ناگوار صحبت كند .
بعضي افراد نمي خواهند بپذيرند كه مشكلي دارند چرا كه نمي خواهند به عنوان يك انسان ضعيف و يا از نظر ذهني ناپايدار به آنها نگريسته شود .
پزشكان و متخصصات انسان هستند . آنها ممكن است دچار ناراحتي شوند اگر ما درباره آن حوادث خوفناك ومهيب صحبت  كنيم .- افراد مبتلا به PTSD ممكن است احساس كنند كه راحت تر آن است درباره مشكلات همراه آن مانند ،سر درد ، مشكلات خواب ، بيقراري ، افسردگي ،فشار روحي ، استفاده از مواد روان گردان ، مشكلات خانوادگي و يا مشكلات مربوط به كار صحبت كنند.
چگونه مي توانم بفهمم كه PTSD دارم ؟
آيا شما يك حادثه تلخ از نوعي كه قبلاً در اين ليفلت توضيح داده شده داشته ايد ؟
اگر داشته ايد :
•    آيا شما خاطرات واضح و زنده ، فلاش بك و يا كابوس داريد ؟
•     آيا شما سعي مي كنيد كه از چيزهايي كه باعث بخاطر آوردن آنها مي شوند اجتناب كنيد ؟
•     آيا گاهي اوقات دچار كرختي احساسي مي گرديد ؟
•     آيا دچار بيقراري و اضطراب بدون دليل مي گرديد ؟
•     آيا بيشتر از حد معمول مي خوريد ،مي نوشيد و يا مواد مخدر استفاده ميكنيد ؟
•     آيا احساس مي كنيد كه خلق شما قابل كنترل نيست ؟
•     آيا احساس ميكنيد كه كنار آمدن با ديگران سخت مي باشد ؟
•     آيا احساس مي كنيد كه مجبوريد خود را بسيار مشغول نگه داريد تا مقابله كنيد ؟
•     آيا احساس افسردگي يا خستگي ميكنيد ؟
•    اگر اين علائم كمتر از 6 هفته بعد از حادثه مي باشد و در حال بهبود مي باشند ، اين ممكن است يك واكنش طبيعي تطابقي نلقي گردد اگر اين علائم بيشتر از 6 هفته بعد از حادثه طول كشيده و در حال بهبود نيستيد بهتر است با دكترتان صحبت كنيد.




چگونه مي توانيم به خودمان كمك كنيم ؟
بايد ها :
•     سعي كنيد زندگي را تا حد امكان به حالت نرمال بر گردانيد .
•     به زندگي روزمرتان بازگرديد .
•     درباره اتفاقيكه افتاده است با كسي كه اعتماد داريد صحبت كنيد .
•     تمرينات آرامبخش را انجام دهيد .
•    به سر كار بر گرديد .
•    بصورت منظم بخوريد و ورزش كنيد .
•    به محلي كه آن حادثه اتفاق افتاده است  برگرديد.
•    لحظاتي را با خانواده و دوستان صرف كنيد
•    با احتياط رانندگي كنيد – زيرا ممكن است تمركزتان ضعيف باشد .
•    بصورت كلي محتاط باشيد – حوادث در اين لحظات با احتمال بيشتري اتفاق مي افتند .
•    با دكترتان صحبت كنيد .
•    انتظار بهبود داشته باشيد .
نبايدها :
•    خودتان را بخاطر PTSD ملامت نكنيد . علائم PTSD نشانگر ضعف شما نيست . اين علائم ، علائم طبيعي در افراد طبيعي به حوادث تلخ مي باشند.
•     احساساتتان را در خودتان نگه نداريد . اگر دچار PTSD شديد آنها را در خودتان نگه نداريد چرا كه درمان معمولا بسيار موفقيت آميز است .
•     از صحبت كردن درباره آن اجتناب نكنيد .
•     انتظار نداشته باشيد كه خاطرات سريعاً از بين بروند . آنها ممكن است براي مدتي با شما باشند.
•     زياده از حد از خودتان انتظار نداشته باشيد.  به خودتان زمان بدهيد تا تطابق به آنچه اتفاق افتاده است رخ دهد
•     از ديگران دوري نكنيد .
•     از مصرف بيش از اندازه الكل ، قهوه و سيگار اجتناب كنيد .
•     خودتان را بيش از اندازه خسته نكنيد .
•     و عده هاي غذايتان را فراموش نكنيد .
•     به تنهايي تعطيلات را سپري نكنيد .
•    چه چيزي مي تواند با بهبود تداخل كند ؟       
•    شما ممكن است متوجه شويد كه مردم :
•     به شما اجازه صحبت درباره آن را نمي دهند .
•     از شما دوري مي كنند .
•     از شما عصباني هستند
•     فكر مي  كنند كه شما ضعيف هستيد .
•     شما را سر زنش مي كنند .
•    اين روشها را مردم براي حفاظت خودشان از فكر كردن درباره حوادث مهيب و خوفناك بر
•    مي گزينند .اين كمك كننده نيست چرا كه به شما اجازه صحبت درباره آنچه  رخ داده است را  نمي دهد .
•    شما ممكن است صحبت كردن درباره آنرا آسان نيابيد . يك حادثه تلخ ممكن است شما را در يك حالت خلسه فرو ببرد كه در نتيجه موقعيت شما غير واقعي يا عجيب براي ديگران بنظر برسد . اگر نتوانيد آنچه را كه اتفاق افتاد به خاطر آوريد و يا نتوانيد به زبان آوريد و يا نتوانيد آنرا قابل درك كنيد ، مقابله با آن برايتان سخت تر خواهد بود .
درمان :
همانطور كه PTSD  دو وجه جسماني و روانشناسي دارد ، دو درمان جسماني وروانشناسي هم براي PTSD  وجود دارد.
روان درماني :
همه رواندرماني هاي موثر در PTSD ، بر روي آن حادثه نا گوار كه علائم را ايجاد كرده اند تمركز مي كنند نه بر روي زندگي گذشته تان. شما نمي توانيد آنچه را اتفاق افتاده است تغييردهيد و يا فراموش كنيد اما شما مي توانيد ياد بگيريد طور ديگري درباره آن ،درباره جهان  و درباره زندگي تان فكر كنيد .
شما بايد قادر باشيد آنچه را كه اتفاق افتاده است تا آنجايي كه ممكن است بدون اينكه دچار وحشت و اضطراب شويد به خاطر آوريد . اين درمان ها به شما كمك مي كند تا حوادق ناگواري كه داشته ايد را به زبان آوريد . بوسيله به ياد آوردن حادثه ، غلبه كردن به آن و برخورد معقول با آن ذهنتان مي تواند كار طبيعي اش را كه شامل زدودن خاطرات گذشته و پرداختن به كارهاي ديگر است را انجام دهد .
اگر شما بتوانيد دوباره احساس امنيت داشته باشيد و احساساتتان را كنترل كنيد ، شما احتياج زيادي به دوري گزيدن از آن خاطرات ناگوار را نداريد . در واقع ، شما مي توانيد دوباره خاطرات گذشته تان را به كنترل در آوريد و بنابراين مي توانيد در رابطه با آنها تنها وقتي فكر كنيد كه شما مي خواهيد ، نه آنكه آنها به صورت خود به خود به ذهنتان هجوم آورند .
همه اين درمانها، بايد به وسيله متخصص درمان PTSD انجام گردد . جلسات بايد يك متخصص بصورت حداقل هفتگي برگزارشوند و بايد به مدت 12-8 هفته طول بكشد. اگر چه جلسات حدوداً 1 ساعت طول مي كشند ، اما ممكن است تا 90 دقيقه هم طول بكشند .
درمان شناختي رفتاري (CBT) راهي است كه به شما كمك مي كند تا به گونه ديگري درباره خاطرات نا مطلوبتان فكر كنيد . بنابراين آنها كمتر استرس زا ميشوند و بيشتر قابل كنترل مي گردند . معمولاً ، اين نوع درمان شامل چند جلسه آرامش بخشي (relaxation)  هم ميباشد تا به شما كمك كند نا خوشايندي فكر كردن در رابطه با حوادث نا خوشايند را تحمل كنيد. براي اطلاعات بيشتر ميتوانيد به ليفلت اختصاصي ما درباره درمان شناختي رفتاري (CBT) رجوع نماييد.
حساسيت زدايي و بازپردازش حركت چشم EDMR)) تكنيكي است كه از حركات چشم براي كمك به مغز براي پردازش تداعي ها ومنطقي سازي حادثه نا خوشايند استفاده ميكند. ممكن است عجيب  بنظر برسد ولي اين روش درماني موثر واقع شده است.
گروه درمان روشي است كه شما افراد مختلفي را كه مشكلات يكسان يا يك حادثه نا گوار يكسان را تجربه كرده اند ملاقات مي كنيد . اين حقيقت كه افراد ديگر گروه ، نظراتي در رابطه با مشكل شما دارند ، باعث مي شود كه صحبت كردن در رابطه با آنچه كه اتفاق افتاده است را آسان تر كند .
درمان دارويي :
قرصهاي ضد افسردگي SSRI هم باعث كاهش شدت علائم PTSD مي شوند و هم باعث رفع علائم افسردگي كه به طور همزمان وجود دارند ، مي شوند . اين قرصها  بايد به وسيله دكتر تجويز گردند .
اين نوع درمان نبايد باعث خواب آلودگي شما گردد ، اگرچه آنها عوارض جوانبي براي بعضي افراد برجاي مي گذارند.
همچنين آنها ممكن است علائم نا خوشايندي را در صورت قطع ناگهاني ايجاد كنند. بنابراين بايد بصورت تدريجي كاهش يابند . اگر آنها اثر بخش هستند بايد بمدت 12 ماه مصرف گردند. بلافاصله بعد از شروع  مصرف قرصهاي ضد افسردگي بعضي افراد ممكن است متوجه شوند كه آنها بيشتر :
مضطرب هستند .
بيقرار هستند .
تمایلات خودكشي دارند .
اين احساسات بعد از چند روز از بين مي روند . اما شما بايد دكترتان را بطور مرتب ملاقات كنيد. اگر اين گروه داروئي موثر واقع نشد ، داروهاي ضد افسردگي سه حلقه اي و يا MAOI ممكن است اثر بخش باشد . براي اطلاعات بيشتر ميتوانيد به ليفلت ما درباره داروهاي ضد افسردگي مراجعه كنيد .
اگر در موارد معدودي ،شخص آنقدر مضطرب است كه نمي تواند بخوابد يا فكر كند ، داروهاي كاهش دهنده اضطراب ممكن است لازم باشد . اين داروها نبايد براي بيشتر از 10 روز تجويز گردد .
درمانهاي متمركز بر جسم :
اين درمانها باعث كنترل اضطراب ناشي از PTSD مي گردد . آنها همچنين باعث كاهش حالت درگارد بودن (On guard) ميگردند . اين درمانها شامل فيزيوتراپي و استئوپاتي است اما درمانهاي مكملي نظير ماساژ ، طب سوزني،  رفلكسولوژي ، يوگا ، مديتيشن و تاي چي (Tai chi) را نيز شامل ميشود . همه آنها به شما كمك مي كند تا راههاي آرامش بخشي (Relaxing) و كنترل استرس را ياد بگيريد .
تاثير بخشي درمان:
در حال حاضر ، شواهدي وجوددارد كه نشان مي دهد EDMR ، رواندرماني ، درمان
شناختي- رفتاري (CBT) و داروهاي ضد افسردگي همگي درمانهاي مواثري هستند . اطلاعات كافي كه نشانگر برتري يكي از اين روشها بر ديگري باشد وجود ندارد  . شواهدي كه بيانگر مفيد بودن شكلهاي ديگر رواندرماني يا مشاوره برايPTSD باشد وجود ندارد .




كدام درمان ابتدا بايد مد نظر قرار گيرد ؟
راهنماي انستيتو ملي براي بهبود طبابت (NICE) پيشنهاد مي كند تا آنجا كه ممكن است درمانهاي روانشناختي متمركز بر حادثه (CBT) يا (EMDR) بايد قبل از درمان داروئي بكار گرفته شوند .
براي دوستان ، وابستگان و همسايگان :
بايد ها
مراقب هر گونه تغيير رفتار مانند كارائي ضعيف در سر كار ، تاخير ، مرخصي هاي ناشي از بيماري و تصادفات كوچك باشيد .
مراقب عصبانيت ، تحريك پذيري ، افسردگي ، عدم علاقه و عدم تمركز باشيد .
منتظر باشيد فردي كه حادثه نا گواري را پشت سر گذاشته است داستانش را براي شما بازگو كند .
سوالات كلي بپرسيد .
بگذاريد صحبت كنند ، جريان صحبت آنها را قطع نكنيد و به تجربيات خودتان رجوع نكنيد .
نبايدها :
از كسي كه حادثه بدي را پشت سر گذرانده است نپرسيد كه او چه احساسي دارد .
به آنها نگوئيد كه خوش شانس بوده اند كه زنده مانده اند چرا كه عصباني مي شوند .
سعي در كوچك جلوه دادن تجربيات تلخشان نداشته باشيد مانند: " اين خيلي هم بد نيست ، مطمئاً...."


منبع: